MVS EVALUATIE EN VERANTWOORDING 2023

INLEIDING

De stichting ‘Maastricht Vitale Stad – uitvoerder van het Maastrichts Sport Akkoord’ (MVS) heeft een jaar achter de rug, waarin veel gebeurd is en ook zaken zijn veranderd, een andere wending hebben gekregen. Veel van hetgeen MVS zich voorgenomen had, is ook gerealiseerd, soms anders dan gedacht. Kan ook moeilijk anders. We maken geen planningen, zoals veel andere organisatie wel doen en ook soms moeten doen. Wel hanteert MVS een werkagenda en stelt zij zich open voor wat er in de stad (en omgeving) gebeurt, wordt gekeken naar hetgeen er elders aan de hand is en wordt geprobeerd daarop aan te sluiten, zeker als het past bij de ‘werkagenda’. MVS heeft een ontwikkeling doorgemaakt van ‘sporten & bewegen sec’ naar sporten & bewegen in een grotere context (zie hieronder), zonder de oorspronkelijke taak te verwaarlozen. Integendeel. De gelden van het sportakkoord zijn belangrijk hulpmiddel om initiatieven te bevorderen en mogelijk te maken.

Aangezien Maastricht een gemeente is die SDG’s van de VN heeft omarmd, is het voor MVS vanzelfsprekend dat deze Duurzame Ontwikkelings Doelen (Sustainable Development Goals; zie www.sdgnederland.nl ) impliciet en soms expliciet een rol bij de werkzaamheden spelen.

Vanuit het vertrekpunt van het eerste sportakkoord gaat het hierbij vooral om de doelen:

⦁ 03 (Goede Gezondheid en Welzijn),

⦁ 04 (Kwaliteit Onderwijs) en

⦁ 17 (Partnerschap om doelstellingen te bereiken/ Samenwerking).

In de doorontwikkeling van MVS hebben andere doelen aan belang gewonnen:

⦁ 01 (Geen Armoede),

⦁ 02 (Geen Honger),

⦁ 07 (Betaalbare en Duurzame Energie),

⦁ 08 (Eerlijk Werk en Economische Groei),

⦁ 10 (Ongelijkheid verminderen),

⦁ 11 (Duurzame Steden en Gemeenschappen) en

⦁ 12 (Verantwoorde Productie en Consumptie).

Dit is een uiting van een veranderende dynamiek, waarbij samenwerking met andere initiatieven dan die op gebied van sport & bewegen of vitaliteit mogelijk worden. Het gaat daarbij om een meer integrale aanpak. Een aanpak die ontwikkeltijd nodig heeft en niet belemmerd mag worden door strakke kaders en dwingende plannen.

WAAR IS MVS MEE BEZIG GEWEEST, WAT HEEFT HET WEL EN NIET OPGELEVERD?

⦁ SUBSIDIES VERSTREKEN, SAMENWERKING STIMULEREN

Belangrijk is en blijft het verstrekken van subsidies aan initiatieven en activiteiten die te maken hebben met het stimuleren van een gezonde leefstijl in het algemeen en in het bijzonder met ‘sporten & bewegen’. Zie bijlage A voor de door MVS verleende subsidies. Deze subsidies zijn afkomstig van de landelijke overheid en zijn via de gemeente Maastricht toebedeeld aan MVS. Via beschikkingen van het bestuur worden toegekende bedragen door Maastricht Sport (MS) uitbetaald. Hiermee is er ook een vorm van toezicht gerealiseerd. Het verlenen van subsidie is gebonden aan een aantal eenvoudige voorwaarden, zoals samenwerking met andere organisaties of personen, meerdere financieringsbronnen (tenzij het over kleine bedragen gaat, < € 700,-), perspectief op voortzetting en onderdeel uitmaken van het netwerk van MVS, liefst op een actieve manier.

Zie voor de subsidievoorwaarden: https://www.maastrichtvitalestad.nl/subsidieaanvraag

De voorwaarden sluiten vooral aan op kern van het werk van MVS, namelijk ‘samen’ en/of meer collectieve belangen. In de subsidievoorwaarden (versie september 2023 is uitdrukkelijk vermeld dat MVS zichzelf beschouwt als een organisatie die SDG-doelen van de VN (in Nederlands de Duurzame Ontwikkelings Doelen) onderschrijft.

Inclusie is daarbij een belangrijke, die ook in het eerste en het tweede MSA zijn opgenomen:

⦁ HET NIEUWE MAASTRICHTSE SPORT AKKOORD IN RELATIE TOT IZA/GALA.

MVS heeft samen met MS het nieuwe ‘Maastrichts Sport Akkoord’ (MSA) vorm en inhoud gegeven. Zie https://maastrichtvitalestad/sportakkoordII Belangrijk hierbij is geweest dat de relatie tussen het sportakkoord en GALA/IZA duidelijker is geworden en wat MVS betreft beter aansloot op de eerder ingezette verbreding van het aandachtsgebied, dan alleen ‘sporten en bewegen’. Ook andere aspecten, zoals sociaaleconomische omstandigheden, waren voor MVS al voor het oprichten van de stichting (initiatief vanuit wat toen de ‘Kopgroep’ van het eerste MSA heette) snel vanzelfsprekend in de gekozen aanpak. Daarom was het bestuur van MVS dan ook verheugd, dat in 2023 landelijk eenzelfde aanpak werd verkozen, waarbij het verbinden van meerdere (maatschappelijke) domeinen met elkaar expliciet genoemd is. Een wending die niet eenvoudig tot stand zal komen, immers afleren is lastiger dan het aanleren van nieuw gedrag en andere manieren van werken. Consequentie in de ogen van MVS is dat ook samenwerking binnen de politiek en de ambtenarij in Maastricht, de zogenaamde ‘meer integrale aanpak’, noodzakelijk is, om de grote problemen in onze samenleving aan te pakken. MVS heeft ervaren dat MS op dit gebied meerdere initiatieven heeft genomen om hetgeen zij doen en de keuzen die daarin gemaakt zijn, te verbinden met bijvoorbeeld het sociale domein en andere partners in de samenleving. Wat MVS betreft is deze lijn van ‘groeien naar integrale manieren van werken’ een belangrijke, waar graag aan bijgedragen is in 2023 en ook verder aan zal worden bijgedragen.

⦁ HET NETWERK VAN MVS

Het netwerk is verder uitgebreid. Anders dan bij het eerste MSA is niet langer het ondertekenen van het akkoord een vertrekpunt, een handtekening is immers sneller gezet, dan het ook inzetten voor het realiseren daarvan. Mensen en organisaties met initiatieven die MVS benaderen of door MVS aangesproken worden en wat leidt tot het opzetten of versterken van initiatieven al dan niet met financiële steun van MVS, worden onderdeel van het netwerk. Zij kunnen aangesproken worden op hun bijdragen aan andere initiatieven. Regelmatig worden contacten onderhouden om de vinger aan de pols te houden. In 2023 zijn er meer dan 100 verschillende contacten geweest. Deels betrof dat contacten uit eerdere jaren, waarbij het in een aantal gevallen ging om terugkoppelingen van resultaten van (deels) door MVS gesponsorde activiteiten. De meeste contacten betroffen nieuwe relaties. Hierbij ging het vaak over aanvragen voor ondersteuning (zie bijlage A), maar ook in kader van verbreding van het aandachtsgebied, waarbij gezocht wordt naar een meer sociale inbedding van bewegen en sporten. Bewegen en sporten als middel en minder als doel. Partners in deze waren organisaties als bijvoorbeeld Trajekt, SDG House Maastricht, Servatius, Burgerkracht Limburg, Levanto, Universiteit Maastricht, Zuyd Hogeschool, Hogeschool Fontys, LEFteam, Vista, SMILE, Stadsnomaden, Velorium, Maastricht Cricket Club, Health Foundation Limburg, Limbo Wheelers, ZIO en het Volwassen Fonds Maastricht. Partners die vanuit hun doelstellingen op de een of andere manier betrokken zijn bij maatschappelijke veranderingen. Veranderingen die leiden tot een nieuwe balans tussen het individuele en het collectieve en dus kunnen bijdragen aan opbouwen en versterken van het ‘sociale weefsel’ in de stad. Daarnaast waren er vele contacten met individuele mensen en kleinere organisaties, burgerinitiatieven en individuele mensen. In kader van de Privacy Wetgeving geven we hier geen overzicht van. Zie verder ook de onderstaande punten 4 tot en met 6.

⦁ SAMENWERKING MVS EN MS IN ALGEMENE ZIN

MVS en MS werken vanuit verschillende optieken samen, maar gericht op het doel meer mensen te laten bewegen en ook uit te dagen te sporten, al dan niet binnen bestaande sportverenigingen of andere aanbieders. De operationele verantwoordelijkheid van MVS is minder breed dan die van MS, kent dus ook niet kaders, zoals die waarbinnen MS moet werken en kan daardoor vaak eenvoudiger andere sporen ontdekken en ontwikkelen. Iedere maand vindt er een collegiaal overleg plaats, waarbij men elkaar informeert waar men mee bezig is, waar afspraken gemaakt worden hoe in voorkomende gevallen de samenwerking vorm en inhoud gegeven wordt en ontwikkelingen, zoals waar genomen, met elkaar bespreekt, mede in het licht van ‘wat betekent dat voor MS, MVS en voor de samenwerking. Een van de thema’s hierbij betreft buurtgericht werken en kwesties die te maken hebben met sportinfrastructuur en wat daaraan gerelateerd is. Zie ook bij andere zaken hier opgesomd. Onderling vertrouwen en gelijkwaardigheid zijn bij deze samenwerking belangrijke waarden, evenals respect voor verschillen in mogelijkheden en oog voor beperkingen.

⦁ SAMENWERKING MVS EN MS IN MEER CONCRETE ZIN: MALBERG EN ONDERWIJS

Het meest sprekende van deze samenwerking is zichtbaar bij de volgende twee punten:

⦁ MVS heeft een bijdrage geleverd aan het traject ‘Malberg in Beweging’, waarbij nadruk gelegd is, te starten vanuit wat er in de wijk al aan initiatieven is en minder te denken vanuit wat de professionele wereld denkt dat zou moeten gebeuren. MVS is van mening dat er eerst gewerkt moet worden aan het herstellen van het vertrouwen van burgers/wijkbewoners in de gemeente, voordat suggesties overwogen kunnen worden. Zoals in de meeste gevallen is ‘sporten en bewegen’ meer een middel, dan een doel. Een belangrijk middel, dat al langer o.a. door MS wordt ingezet. MVS heeft aangeboden bij te dragen aan de financiering van een aanpak binnen de voetbalclub West om de verschillende culturen binnen de voetbalclub (bijvoorbeeld jong en oud) te verbinden, om zo een basis te leggen voor een club, die mede hierdoor weer aan het opbouwen kan beginnen.

⦁ MVS ondersteunt het initiatief van de onderwijskoepels van het Basisonderwijs (BO) en de kinderopvangorganisaties om een vitale levensstijl al van jongs af aan te stimuleren (uitmondend in het landelijk unieke en duurzame project van ‘Gezond Kindcentrum in Beweging’ [GKB]). Vanuit MVS is al langer erop aangedrongen dit door te trekken naar het Voortgezet Onderwijs (VO). Al vroeg tijdens het eerste MSA heeft MVS meerdere initiatieven in dat VO ondersteund. Het betrof veelal docenten gymnastiek die vanaf de basis en vanuit hun natuurlijke professie meer wilde doen dan wettelijk via de lestabel vereist werd. MVS is blij dat in 2023 ook MS het VO omarmd heeft en streeft naar een brede aanpak, vergelijkbaar met GKB en passend bij de leeftijdsfase, waarin schoollieren zich bevinden. De ketenaanpak maakt dat in de toekomst de hele kolom van BO – VO- Mbo – Hbo – Universiteit doorlopende lijnen zal kennen.

In het kader van het onderwijs heeft MVS het initiatief genomen om verschillende onderzoeksgroepen van verschillende onderwijsinstituten bij elkaar te brengen. Doel daarbij is om scholen, leerkrachten/docenten en anderen betrokken bij leerprocessen meer mogelijkheden te bieden om afgestemd op de doelgroepen en de mogelijkheden en ambities van de verschillende teams hun eigen weg te vinden naar meer vitaliteit.

⦁ DAAR WAAR MVS DE GEMEENTE OOK ONTMOET

⦁ ROL MVS M.B.T. VORMGEVING PUBLIEKE RUIMTE IN EEN GEZONDE STADSE LEEFOMGEVING

Het bij elkaar brengen van verschillende professionals om na te denken over de wijze waarop de mensen van de stad bij de inrichting van de zogenaamde ‘publieke ruimte’ betrokken kunnen worden; uitdrukkelijk gaat het hierbij niet over de inhoudelijke invulling. Wel over hoe de stad weer van de mensen/burgers kan worden. Burgers die zich ook medeverantwoordelijk voelen voor die publieke ruimte. Betrokken burgers zijn in veel gevallen ook meer gelukkig en gezond. Eenzaamheid speelt een grote rol bij het ontstaan en voortduren van ziekten en ongemak. In de loop van de twee georganiseerde bijeenkomsten in 2023 is er iets andere invulling ontstaan, die in 2024 moet uitmonden in de versterking van de burgerparticipatie. Hiermee bedoelen we dat burgers betrokken raken bij beleid en uitvoering van gemeentelijk beleid en de waarbij diezelfde overheid ook participeert in zaken die burgers oppakken of opgepakt hebben. Gelijkwaardige relaties bevorderen, relaties waarbij men elkaar kan vertrouwen, relaties die duidelijk maken waar de politiek haar verantwoordelijkheid moet nemen en waar burgers grote invloed kunnen hebben (tot aan het beslissen toe). Hierbij zijn de te trekken lessen uit de Burgerbegroting en Stadsbijeenkomsten noodzakelijk om de wederzijdse participatie een stevige basis te geven. Voor MVS is het sportakkoord en alles wat daarbij hoort, een middel om mensen samen te brengen. De publieke ruimte gaat ook veranderingen in de sportinfrastructuur (zie laatste onderdeel van de opsomming).

⦁ SAMENWERKING MVS MET ANDERE BURGERORGANISATIE IN KADER SUBSIDIE ZONMW.

Hierop aansluitend is MVS uitgenodigd een van de partijen te zijn die een aanvraag voor een landelijke subsidie in het kader van ZonMW heeft ondertekend. Meerdere burgerinitiatieven werken hierbij samen De aanvraag, initiatief vanuit de UM, heeft betrekking op het versterken van het sociale weefsel in de stad en daarmee, meer dan nu, naast individuele trajecten meer aandacht komt voor sterke sociale buurten en wijken en dat geldstromen deels terechtkomen bij duurzame burgerinitiatieven en minder bij de zorginstellingen. Hiermee wordt beoogd het welzijn en welbevinden vergroot wordt en de kosten voor zorg afnemen of niet verder groeien.

⦁ SAMENWERKING SPORTVERENIGINGEN

In 2023 heeft MVS geprobeerd een aantal sportverenigingen bij elkaar te brengen om een vorm te vinden gemeenschappelijk ervaren problemen samen op te pakken. Denk aan gebrek aan vrijwilligers, moeite om besturen compleet te krijgen en te houden, terugloop aantal leden en veroudering van het actief ledenbestand, regelgeving vanuit de overheid en veiligheid. Een wat verder weg liggend doel was om verenigingen in gezamenlijkheid als gelijkwaardige partners met o.a. de gemeente te laten samenwerken. Dit initiatief is niet gelukt. We hebben daarbij een ‘klassieke’ fout gemaakt. We hadden een oplossing bedacht voor een probleem, dat weliswaar veel verenigingen ervaren, maar nog niet als een gezamenlijk probleem zagen. In 2024 of later wil MVS dit oppakken, mede vanuit de signalen die we van MS ontvangen vanuit het ‘sportloket’ en het digitale platform van MS. Beide initiatieven zijn en zullen door MVS ondersteund worden.

⦁ MVS ACTIEF OP GEBIED VAN DE SPORT & BEWEEG INFRASTRUCTUUR

Een onderdeel van de ‘invulling van de publieke ruimte’ betreft de openbare sportinfrastructuur. Vanuit het MSA gezien, speelt MVS hierbij natuurlijk een rol. Ook vanuit de eerder aangehaalde bredere kijk op de rol van ‘sporten en bewegen’. MVS is in 2023 (en ook eerder) betrokken geweest bij:

⦁ De verdere ontwikkeling van het Velorium.

⦁ De versterking van de mogelijkheden van de Stadsnomaden

⦁ Het leggen van een basis om tegemoet te komen aan de behoefte van een officieel cricketveld (in de zomermaanden) t.b.v. de Maastrichtse Cricket Club (MCC). Zij moeten het nu doen met een pitchstrook in het Viegenpark en spelen officiële thuiswedstrijden in Eindhoven.

⦁ Daarnaast heeft MVS gereageerd op het nieuwe plan voor de speelvoorzieningen in de wijken. We beschouwen deze plekken, onder de voorwaarden dat deze ingericht worden op de behoeften van de bewoners. Behoeften die in de loop van de tijd veranderen en dus een flexibele invulling nodig hebben. De eerder aangehaalde medeverantwoordelijkheid van burgers bij voorzieningen in de eigen buurt of wijk is hierbij meer dan nodig. Deze voorzieningen zijn een onderdeel van de openbare sportinfrastructuur Deze infrastructuur speelt een belangrijke rol bij de grote vraagstukken die allemaal aanspraak maken op de vaak schaarse publieke ruimte. Denk aan het bouwen van voldoende woningen, ook sociale woningbouw, in een gezonde leefomgeving en ruimte voor nieuwe bedrijven, duurzame energievoorzieningen en ruimte voor natuurontwikkeling.

⦁ Ook wordt meegedacht met betrekking tot het verwezenlijken van geschikte accommodaties voor het verder professionaliseren van het volleybal (vc de Jokers) en basketbal (bc Kimbria/Rebels).

Wat betreft de werkagenda voor 2024: het bovenstaande wordt gecontinueerd, waarbij ongetwijfeld door de dynamiek van de nu deels nog onbekende ontwikkelingen zaken toegevoegd worden en of aan bestaande initiatieven een andere wending gegeven zal worden. Passend in de droom die MVS bij de oprichting reeds geformuleerd heeft en altijd op basis van het MSA-II.

BIJLAGE A: VERSTREKTE SUBSIDIES IN 2023